<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666346257532.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="İstanbul Arkeoloji Müzesi |Kaynak: Artful Living" ratio="1.43" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İstanbul Arkeoloji Müzesi | Kaynak: Artful Living2. Geçmişin yeni görünümleri: Ancient Futures <ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Sergi. Meta ve xtopia iş birliğiyle hayata geçirilen, toplam 27 eserden oluşan multimedya yerleştirmeleri müzede geçmişi ve geleceği bir arada sunuyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede? İstanbul Arkeoloji Müzesi&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne zaman?&nbsp;30 Ekim’e kadar&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gitmeli? Ancient Futures, geçmiş ve mitolojiyi metaverse ekosisteminde bir araya getirerek, VR teknolojisi ve dijital ekranlarıyla geleceğin içerik üretimlerinin imkânlarını tartışmaya açıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Not almalı: Sergiye Gaye Su Akyol da bir heykel çalışmasıyla katılıyor.</li></ul>

Aposto İstanbul

Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı, köprünün hemen sağında yer alan zarif taş yalı. Alexandre Valluary tarafından feldmareşal Zeki Paşa için 20. yüzyılın başlarında tasarlanmış. Daha sonra el değiştirip son Osmanlı padişahı Sultan VI. Mehmed’in damadı Ömer Faruk Efendi’nin mülkiyetine geçmiş.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/5/1654890269888.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Dünyanın en pahalı "evi":&nbsp;Boğaz'da toplam 600 yalı var, 366'sı da tarihî nitelik taşıyor. Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı da bunlardan biri ve dünyanın en pahalı 10 evinden bir tanesi olarak geçiyor. 23 odalı ve 8 banyolu 130 yıllık Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı, 19. yüzyılın ikinci yarısında birçok önemli binada imzası olan mimar Alexandre Vallaury tarafından Sultan II. Abdülhamit dönemi nazırlarından Müşir Zeki Paşa için yapılıyor. Yalıyı diğer yalılardan ayıran en önemli özellik, mimarisinin şato görünümünde olması. Barok üsluptaki beş katlı yalıya hem bahçeden hem de deniz tarafından girilebiliyor.Alexandre Vallaury ve İstanbul: Yalının mimarı Alexandre Vallaury, İstanbul’da İstanbul Arkeoloji Müzesi, Pera Palas, Salt Galeri'nin olduğu bina, İstanbul Erkek Lisesi, eski adıyla Haydarpaşa Lisesi ve Bağlarbaşı'ndaki Abdülmecit Efendi Köşkü gibi eserlerin de yaratıcısı.&nbsp;Peki kim bu Tophane Müşiri Zeki Paşa? Müşir, yani Mareşal. Zeki Paşa, ikinci Abdülhamit Dönemi’nde askeri okullarda yöneticilik yapıyor. Aynı zamanda, bugün İstanbul Modern'in olduğu yerde bulunan kışlanın da mareşali. Müşir, bu “evi” yaptırmaya başlıyor fakat bir süre sonra parası bitince ikinci Abdülhamit'ten borç istiyor: “Padişahım, merhamet dileniyorum, sizden para istiyorum çünkü inşaat yarım kaldı. Harabe şeklinde oturuyorum' diyerek inşaatın yapımını tamamlatıyor. Tahtın son yıllarında iktidarını sürdürebilmek için ikinci Abdülhamit, bazı adamlarını gözden çıkarmak zorunda kalıyor. Bunlardan bir tanesi de Zeki Paşa oluyor. Zeki Paşa yalısını terk edip önce Büyükada'ya ardından Rodos ve Viyana'ya sürgüne gönderiliyor. Hayatının son yıllarını da bu yalıda maalesef yokluk içerisinde geçiriyor.

Soli

Deniz yoluyla Rumelihisarı önlerinden geçerken onca yalının arasından birine hayran hayran bakarsın: Zeki Paşa Yalısı’na.

Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı

Şehirler çok katmanlı, yaşayan yapılardır aslında. Bizden önce yaşamışların hatıraları, anlatmak istedikleri, geride bıraktıkları vardır tarihî bir han kapısında, yıllara dayanmış bir apartmanda ya da bu şehirde boyanmış bir tabloda. Bu hikâyeler kimi zaman sıradandır; İstanbul’un keşmekeşinde, hayatta kalma mücadelesi içinde kaybolup gider. Ama bazı hikâyeler vardır, heyecan verir; karmaşa ve düzeni birlikte barındırır içinde. Bazen özgürce dolaşır ağızdan ağıza, bazense sansürlenir. Bu şehrin zenginliğidir konuşul-a-mayan hikâyeleri. Bu satırlar aslında bir davet; unutulanı hatırlamaya, bu şehrin çözülememiş sırlarını, gizli kalmış efsanelerini yeniden konuşmaya...Yıl 1901. Dolmabahçe’de yaşanan türlü oyunların, Sultan Abdülaziz’in öldürülmesinin ve V. Murad’ın psikolojik rahatsızlıklarının tüm İstanbul’a yayılmasının ardından tahta geçen II. Abdülhamid’in kent üzerinde baskıcı tavrı ve istibdat dönemi devam ediyor. Bir zamanların güçlü locaları, ünlü L’Etoile du Bosphore dahi sessiz sedasız dağılıyor. İstanbul Arkeoloji Müzesi müdürü, Kadıköy’ün ilk belediye başkanı, arkeolog ve ressam Osman Hamdi Bey, o yıl bir asır boyunca dilden dile dolaşacak ve 2001 yılında sırra kadem basacak bir tabloya imzasını atıyor: La Genesé.Mustafa Cezar’ın adını bilmediği, arkada bir mihrab olduğu için Mihrab adını verdiği tablo bir rahle üzerinde parlak sarı elbisesiyle oldukça sert bir şekilde oturan hamile bir kadını, sırtı çinilerle süslenmiş bir mihraba dönük tasvir ediyor. Kadının ayaklarının altında belli belirsiz okunan, dağılmış kitaplar var. "Üzerindeki tezhipden ve Besmele’ye benzer kelimelerin seçilmesinden kitapların en azından birinin Kuran olduğunu düşünüyorum." <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDBkMTkzYWVlMjRiMDAwOTM0NzA3NSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5oYWJlcnR1cmsuY29tJTI1MkZrdWx0dXItc2FuYXQlMjUyRmhhYmVyJTI1MkY5NDkzMjEtb3NtYW4taGFtZGktYmV5aW4tbWlocmFiaS1uZXJlZGU="">diyor</a> Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Edhem Eldem. Kendisi aynı zamanda ressamın kardeşi İsmail Galib Bey’in 4. kuşaktan torunu. Tabloda, Zerdüşt dininin kitabı Zend-i Avesta ve üzerinde Shakyamuni olan bir Budizm kitabı da belli belirsiz seçiliyor esrarengiz kadının ayaklarının altında. Eldem’e göre Osman Hamdi, Doğu dinlerini kadın figürünün altında konumlandırarak açık bir mesaj vermek istiyor. Tabiat, annelik, doğum, yaratılış...&nbsp; Eserin ismi de tam olarak burada önem kazanıyor. Eldem’in çalışmaları sonucu, yıllarca Mihrab ismiyle anılan tablonun yapıldığı yıl Berlin’de, 1903 yılındaysa Londra Kraliyet Akademisi’nde La Genèse ismiyle sergilendiğini öğreniyoruz. Sonra tablonun İstanbul’a nasıl döndüğü, sarayın sansüründen nasıl kurtulduğu meçhul.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-22T11:05:01.099Z.jpeg" alt="Mihrab"><figcaption>Mihrab'tan bir kesit</figcaption></figure>Sonrasında tablo farklı koleksiyonerlerin eline geçiyor. Ünlü Portakal ailesinden, Mesut Hakgüden Koleksiyonu’na ve daha sonrasında Rahmi Koç’un eski eşi, Mustafa ve Ömer Koç’un annesi Çiğdem Simavi’ye... Hangi yıllar arasında tablonun kim tarafından korunduğunu bilemesek de Yaradılış’ın izine en son Demirbank Koleksiyonu’nda rastlanıyor. 2001 yılında Demirbank’ın TMSF’ye devri sırasında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNDBkMTkzYWVlMjRiMDAwOTM0NzA3NSZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm0uYmlhbmV0Lm9yZyUyNTJGYmlhbmV0JTI1MkZzYW5hdCUyNTJGMTY0MTg0LWV2cmVuc2VsLWt1bHR1ci1kZW4tc2Fuc3VyZS1kaXJlbmlzLWRvc3lhc2k="">ortadan kayboluyor</a>.Yaradılış, aslında Osman Hamdi Bey’in kaybolan ilk tablosu değil. Kayıt tutma konusunda epey dağınık biri olarak tanınan Osman Hamdi’nin tüm tablolarından haberdar olmadığımız için tam olarak kaç tablo kayıp bunu da bilemiyoruz. Bildiğimiz şey, içinde hem bir toplumun tarihsel ve kültürel dönüşümünü barındıran, aidiyetini en temelden sorgulayan ve geçerliliğini bugün bile koruyan hassasiyetlere dokunan sembollerle dolu bu tabloyu çok az kişinin izleyebildiği ve hakkında konuşabildiği gerçeği. Eserin kendi esrarengiz sembolleri bir yana, eserlerinin çoğunu yaşadığı dönemin koşulları gereği hiçbir zaman bu topraklarda sergileyememiş bir sanatçının mirası da sırra kadem basmış durumda.Kaynakça:Eldem, E. (2012). Making Sense Of Osman Hamdi Bey And His Paintings. Muqarnas Online, 29(1), 339-383.&nbsp;

İstanbul Arkeoloji Müzesi ile ilgili hikayeler